To już trzecia, ostatnia część artykułu o tym, jak założyć ogródek ziołowy. Z tej części dowiesz się, jakie są możliwości sadzenia ziół, jak pielęgnować ogródek ziołowy, aby przysporzył bogatych zbiorów, a także jak zbierać, suszyć i przechowywać zioła. Na końcu znajdziesz najczęściej popełniane błędy, przez które często uprawa jest słabej jakości lub kończy się niepowodzeniem.
Sposoby sadzenia ziół
Miłośnicy uprawiania ziół w ogrodzie mogą zdecydować się zarówno na gotowe sadzonki, jak i nasiona. Trzecią metodą jest podział starszych roślin, jeśli ma się je już w zanadrzu. Wybór metody zależy od pory roku, gatunku roślin i poziomu ich wzrostu.
Pierwszą metodą jest uprawa z nasion. Wiąże się ona z niskim kosztem i możliwością uzyskania większej liczby roślin. Kontroluje się przy tym wysiew konkretnej odmiany i decyduje o terminie wysiewu.
Drugi sposób to zastosowanie gotowych sadzonek, co daje szybsze efekty, wcześniejsze zbiory i większą szansę na sukcesywną uprawę.
Trzecia opcja to podział kęp, co sprawdza się przy bylinach. To najprostsza forma rozmnażania ziół wieloletnich. Podziałów kęp dokonuje się wczesną wiosną lub jesienią.
Ostatnim rozwiązaniem jest rozmnażanie ziół półzdrewniałych przez sadzonki pędowe.
Pielęgnacja ogródka ziołowego
Przy pielęgnowaniu ogródka ziołowego istotne jest przede wszystkim regularne dbanie o rośliny zgodnie z ich potrzebami.
Pierwszą z nich jest podlewanie. Zioła sadzone do gruntu należy podlewać umiarkowanie, ale regularnie. Zioła w donicach i skrzyniach będą wymagać częstszego podlewania, ale z unikaniem zastojów wody. Najbardziej na przelanie wrażliwe są zioła śródziemnomorskie (lawenda, rozmaryn, tymianek), a wilgotne podłoże bardziej odpowiada melisie, pietruszce oraz mięcie.
Do nawożenia najlepiej stosować kompost, naturalne nawozy płynne, takie jak biohumus lub gnojówka z pokrzywy.
Warto także pamiętać o regularnym przycinaniu ziół, co stymuluje ich rozwój, zagęszczanie i produkcję nowych pędów.
Ważne jest również odchwaszczanie i ściółkowanie. To niezbędny zabieg pielęgnacyjny, który ma znaczenie szczególnie w pierwszej fazie wzrostu roślin.
Istotna jest ponadto ochrona przed szkodnikami i chorobami. Jak wiadomo, zioła wykazują pewnego rodzaju odporność ze względu na obecność olejków eterycznych. Mogą jednak być podatne na choroby grzybowe, mszyce, przędziorki i ataki ślimaków. Aby temu zapobiec, należy pamiętać o unikaniu nadmiaru wilgoci, korzystaniu z naparów czosnkowych, czy pokrzywowych, które odstraszają szkodniki, stosować pułapki, otoczki z trocin, czy stosować uprawę współrzędną. Taka uprawa polega np. na sadzeniu mięty przy warzywach, co pozwala odstraszać szkodniki.
Zbiory, suszenie i przechowywanie ziół
Ogródek ziołowy jest uprawiany w wielu celach — estetycznych, smakowych, aromatycznych, leczniczych. Aby jednak korzystać z bogatych zbiorów, należy uwzględnić kilka aspektów związanych ze zbiorami, suszeniem i przechowywaniem ziół.
Zbiory ziół
Pierwszym z nich jest termin zbiorów. Większość z nich zbiera się tuż przed kwitnieniem, ponieważ właśnie wtedy ilość olejków naturalnych w liściach i pędach jest na najwyższym poziomie. Inaczej jest w przypadku lawendy lub rumianku, ponieważ są to zioła kwitnące i zbiera się ich całe kwiatostany w momencie pełnego rozkwitu.
Jakie są ogólne zasady zbioru?
- zbieraj zioła w suchy, bezdeszczowy dzień, najlepiej rano po obeschnięciu rosy,
- liście ziół zbieraj przed kwitnieniem, ścinając górne partie roślin (mięta, melisa, bazylia),
- zioła kwitnące, a mianowicie ich kwiaty zbieraj w fazie pełnego rozkwitu,
- w przypadku pędów i ziela (np. tymianek, oregano, majeranek), zbieraj całą nadziemną część rośliny, ale nie do samej ziemi,
- korzenie ziół, jak np. kozłek lekarski, zbieraj jesienią w drugim roku uprawy.
Suszenie ziół
Suszenie ziół najlepiej wykonać jak najszybciej po zbiorze, w suchym, zacienionym i przewiewnym miejscu. Temperatura tego miejsca nie powinna przekraczać 34-40 stopni Celsjusza. Wyższa temperatura może prowadzić do zniszczenia związków czynnych i aromatycznych.
Dostępnych jest wiele metod suszenia ziół, takich jak suszenie w pęczkach, na sitach, gazetach, w suszarce do ziół i owoców. Należy unikać suszenia na słońcu, ponieważ może to prowadzić do przyspieszonego rozkładu barwników i olejków eterycznych w ziołach.
Przechowywanie ziół
Przechowywanie ziół powinno odbywać się w nieprzezroczystych, szczelnych pojemnikach — najlepiej szklanych słoikach, metalowych puszkach lub papierowych torebkach. Należy trzymać je z dala od wilgoci, światła i ciepła.
Jak inaczej przechowywać zioła?
Wiele z nich można przechowywać przez mrożenie, konserwowanie w oliwie, tworzenie łatwych w przechowywaniu past i pesto. Utrwalanie aromatów i właściwości może odbywać się także dzięki wykonywaniu octu ziołowego lub ziołowych syropów.
Błędy przy uprawach ziołowych, jakich warto unikać
Mimo iż zioła należą do roślin łatwych w uprawie, popełnianie niektórych błędów może obniżać ich walory smakowe, aromatyczne, utrudniać wzrost sadzonek, czy całkowicie zakończyć się niepowodzeniem upraw.
Sadzenie ziół o różnych wymaganiach w jednym miejscu
Jednym z częstszych błędów jest sadzenie w jednym miejscu ziół, które mają różne wymagania stanowiskowe. Taki przykładowym błędem może być sadzenie mięty i tymianku obok siebie.
Drugim błędem jest zbyt częste podlewanie, co może przyczyniać się do gnicia korzeni i rozwoju chorób grzybowych.
Trzeci błąd to nadmierne nawożenie gleby. Nadmiar azotu przyczynia się do wzrostu masy zielonej roślin, co obniża poziom olejków eterycznych w ziołach i jakość smaku.
Czwarty błąd to brak przycinania ziół. Powoduje to drewnienie łodyg, spadek jakości liści, przyczynia się do szybszego kwitnienia i negatywnie odbija na jakości ziół.
Zdjęcie w artykule: Photo by André Lergier on Unsplash